Jongen wawwe, aorige jongen...  

Bi’j et uutkommen van de verhaelebundel As ik kiezen moch... van Harmen Houtman op 22 feberwaori 2019

Haarm, ie vreugen me een schoffien leden a’k wat zeggen wol bi’j et uutkommen van jow verhaelebundel As ik kiezen moch. Netuurlik wi’k dat wel doen. Ik wete dat d’r ok autobiografische verhaelen in jow boek veurkommen en ik wete ok dat ik in pattie verhaelen veurkomme. Dat is niet zo vremd, want wi’j dielen now ienkeer een gemienschoppelik verleden. Vuuftig jaor in kammeraodschop mit mekeer deur de tied gaon en de herinnerings an al die jaoren lao’n mooie en gevulige sporen nao. Ie kommen ommes ok in mien autobiografische roman Een brogge van glas veur. Wi’j kun niet om mekaander henne en daor bin ’k bliede van.
  Mar ik hebbe ok wel es een naacht wakker legen deur jow. Ik neme jow now even veer mit weeromme in de tied. Die aovend op Rhodos, weej’ nog wel? We leupen op een aovend weeromme naor oons hotel Blue Sky. In de veerte weren de lochies van de Turkse kust te zien en doe... wa’k je inienend kwiet en ontdekte ’k je mit een Zwitserse man in een portiek. Dat was even schrikken, want we hadden mekaander nog niet verteld en bekend dat vrouwluden in oons leven niet echt de eerste prioriteit hadden. Een Zwitser dus... Dat was in 1976. Ik hul doe elke dag bi’j wawwe daor deden en hebbe et nog es even naokeken. Aovens gongen we Rhodos-Stad in om 10 ure, we dronken koffie en ouzo op een terras en we gongen meerst even veur of nao middernaacht op bedde. Dat van die Zwitser he’k indertied niet opschreven... Mar ik hebbe d’r die naacht niet van slaopen kund.
  Now ja, wat mos ik in die tied ok mit een vrouw? Ie wodden ommes iederkeer en algedurig veur vrouw anzien. Weej’ dat nog wel? Veur leketten, op terrassen.... Et was in 1971, vuuf jaor veur Rhodos, en ie weren doodsbenauwd doe een stoere zanger van romantische lieties op een terras in Riva an et Gardameer op een aovend rozen begon uut te dielen an de vrouwluden op dat terras. Heur ie him nog zingen? Buona Sera Signorina... Ziej’ die gloeperige kerel nog op oons ofkommen? Ikke wel! Nog even en dan zol hi’j an jow toe wezen, Haarm, en jow ok een roze geven... Gelokkig hadde hi’j krek op ’e tied de rozen op en kwaj’ mit de schrik vri’j. Now ja, indertied... Doe d’r nog mar een peer jaor leden hier een boek van mi’j uutkwam, nammen jim mien lieve vrundinne Wies Dasoul vanuut Heerenhage mit hier naor toe. Ze leeft jammer genoeg niet meer... Mar doe jim heur aovens laete weer thuusbrochten, stapte ze veur Heerenhage uut de auto, keek ze even naor je en zee doe: ‘Dag mevrouw!’
  Mar now moe’k eerst nog wat wieder weeromme in de tied. Dat kost me trouwens hielemaole gien muuite, ik kan et verleden altied haorscharp te veurschien toveren. Mar ja, wees eerlik: mit et oolder wodden krie’we almar meer verleden en dat idee is niet altied lieke aorig, want hoelange is de tied nog die oons hier toemeten is? In de naozoemer van 1971 schreef ik mien eerste verhaelen en gedichten in et Stellingwarfs. Stiekem. Gieniene moch et weten. Mar mit zoks moej’ vanzels toch es een keer veur ’t locht kommen. An goenend vertellen daj’ zoks doen. Ik hebbe et op een zundagmiddag verteld an mien moeder en jow, Haarm. In oons huus in Ni’jhooltpae. Dat huus is d’r niet meer, mar ik wete nog percies waor a’k zat. Ik mos et doe vanzels van jim veurlezen en doe hebben jim zegd dat et mooi was. Aj’m dat niet zegd hadden, wa’k misschien wel nooit veerdergaon mit schrieven. Et leven hangt van toevalligheden an mekaander. Is ’t waor of niet?
  Ik hebbe jow doe ok ansteuken. Ie bin ok in et Stellingwarfs schrieven gaon. In de aldereerste Pultrum in de Liwwadder Kraante ston et gedicht Wilde gaanzen van mi’j. Dat was op 29 jannewaori 1972. Jow verhael De brommer ston op 4 meert 1972 in de Pultrum. Et begin was d’r!  
  De Stellingwarver Schrieversronte wodde in datzelde jaor,1972, opricht. Op die bewuste middag in de ulo van Wolvege heurden we Jannes Nijholt veur de aldereerste keer Stellingwarfs tegen oons praoten. Dat hadde hi’j as ulo-lerer nog nooit ok mar iene keer tegen oons daon. Wat aenlik een wonder en halfwies spul. En... we gongen tegere naor veurstellings van et Harbargespul en op vesite bi’j Luit en Hiltsje in Else. Ikke bi’j jow aachter op ’e brommer. Een helm was nog niet verplicht. Ziej’ oons nog rieden?  
  Haarm, ik kan et Nescio naozeggen. Jongen wawwe, aorige jongen. Mar ok dörpsjoongies, plattelaansjoongies, wat bangege joongies die niet zovule wend weren. We hadden zodoende een protte steun an mekaander en maekten tien jaor laank reizen naor et butenlaand.  
  Op et aende van juli en et begin van augustus 1972 wawwe in Mamaia in et Roemenië van Nicolae Ceauşescu. Mamaia: een toeristeplak an de Zwatte Zee mit heerlike, hoge golven. We zollen vanzels ok exkursies maeken. Ie moe’n ommes ok wat van zoe’n laand zien. Een dag mit de trein naor Boekarest en... we zaggen daj’ daor ok naor de modderbaeden konnen. Dat zowwe doen, dat we gavven oons op veur die bewuste exkursie. En doe kwammen d’r aovens teveuren in de hal van oons hotel Modern drie vrouwluden uut oons gezelschop op oons of en die vreugen as de heren eredaegs ok naor de modderbaeden gongen. Ja dus! Now, zi’j ok! Dan konnen we mooi mit ’n vuven gaon! Mar... in zoe’n modderbad kuj’ de kleren niet anholen. Ie moe’n d’r naekend in. En et idee om mit drie naekende vrouwluden in een modderbad te moeten. Et zal de tegenwoordige en de veurige veurzitter van de Stellingwarver Schrieversronte ongetwiefeld wonderbaorlik mooi toelieken, mar oons leek et niks. Och, now ja, we dusten et gewoon niet. We weren gewoon benauwd veur naekende vrouwluden en hebben de exkursie doe ofzegd.  
  Jongen wawwe, aorige jongen, mar ok bangege jongen. In 1977 wollen een peer jongen in et Tunesische Sousse beslist dawwe mitkwammen naor heur huus omdat ze zokke aorige zusters hadden... Dat zol wel wat veur oons wezen! We bin niet mitgaon! Wat hadde oons daor wel niet overkommen kund! Veerder za’k niks over et straand van Sousse vertellen, Haarm, pattie dingen heuren gewoon geheim te blieven.  
  Aorige jongen wawwe... We maekten ok butenlaanse reisies van iene dag mit oonze oolden. Jow vader en mem, mien moeder. Zo biwwe ooit in iene dag mit een bustocht op-en-daele naor Peries west. Morgens om vier ure vot, naachs om twie ure weer thuus. Mar ze hadden op die meniere wel mooi in Peries west en de meerst bekende dingen zien: De Effeltoren, De Dôme des Invalides, Montmartre en de Sacré Coeur. En doe kwam die reize naor Königswinter. Jow vader was die dag niet mit. Oonze moeders zatten veur oons in de bus. En doe wodde jow mem inienend niet goed, ze zakte vot... Mien moeder dri’jde heur omme en zee doodongerust: ‘Et is niet goed mit Pietsje! Dat was et ok niet! De konsternaosie was groot. Ie hebben heur daor doe in de bus reanimeerd. Zi’j het jow et leven geven, ie gavven heur et leven. Kan et mooier? Kan et interser? We gongen mit in de ziekenauto naor et ziekenhuus van Siegburg. Daor het ze een pacemaker kregen en ze kon weer jaoren veuruut. Zi’j bleef in Siegburg, wi’j gongen aovens mit de bus weeromme naor huus. Ik wete nog dawwe op ’e Autobahn reden en dat de zunne in de veerte pal boven de weg hong. We reden in wezen recht op ’e zunne of. Recht op et locht of. Et leek mi’j een anwiezing dat et goedkommen zol mit jow moeder. Dit verhael zal grif in jow ni’je boek te lezen wezen. In Königswinter he’k zodoende nog nooit van mien leven west. Now a’k et toch over de zunne hebbe... Et mooiste opkommen van de zunne hewwe tegere beleefd tiedens een rit in de naachttrein van Caïro naor Luxor. Om nooit te vergeten!  
  Ien keer heb ie mi’j slim ontroerd, Haarm.We maekten in 1976 een busreize van vier daegen bi’j kestelen langes in Waldeck-Pyrmont, et stamlaand van oonze keuninginne Emma, en sleupen naachs im Schloss Waldeck. Tiedens die reize troffen we Alice Heynen uut Mestricht daor we hiel goed bevrund mit raekten. Et was haast, overal verscheuten de bomen van kleur en de proemebomen bi’j de weg langes naor et Schloss zatten stiefvol. We sleupen daor in een keihad bedde. Ik vule et nog. Weet ie dat ok nog? Jaoren laeter hej’ me bekend daj’ doe in je ommegaon laoten hebben om mi’j op een naacht an te raeken. Misschien hadde et ommes ok op die meniere wel wat wodden kund... Ie hebben dat niet daon en dat was goed. Oonze kammeraodschop het altied zuver platonisch west. Dat aandere was niks wodden, vermoede ik zo. Mar et ontroerde me slim doej’ me dat indertied opbiechtten. Dat now ja, Haarm, daoromme raeken we now allebeide iene aanders an.  
  En now komt jow verhaelebundel vandemiddag uut daor ok verhaelen in staon die jow en mien leven raeken. Ik zal ze lezen, weerommedaenken an vroeger en me een betien vertwiefeld ofvraogen waoromme as de tied toch zo hadde veurbi’jgaon moet. Ik weens je gelok mit et boek. Dat et mar goed verkocht wodden mag, want dat is et weerd!